?eytan, ?eytan olarak yarat?lmad?. Cinlerden biri olarak, her bir ak?l, nefs ve irade sahibi varl?k gibi f?trat?nda hayra da, ?erre de istidad? vard?. ?rade sahibi sorumlu varl?klar gibi ona da dü?en, iradesini hay?r istikametinde ve ?erlerle mücadelede kullan?p terakki etmek ve Cennet’e ehil hale gelmekti.
Kapasite ve kabiliyetlerinin fark?nda idi ve çok geni? bir kapasite ile yarat?ld???ndan, hay?r gibi ?erre de meyli çok kuvvetli, elbette kapasitesi nisbetindeydi. O bak?mdan, imtihan? çetin olacakt?.
?eytan, daha ilk imtihan?nda sürçtü, dü?tü ve bir daha do?rulamad?. Yarat?lm?? varl?k a?ac?n?n çekirde?i mahiyet-i insaniye oldu?undan, bu a?aç, meyve olarak da insan? verecekti. Dolay?s?yla, nas?l bir a?açta onun bütün unsurlar? nihayet meyve için çal???r ve meyveye hizmet ederse, di?er varl?klar gibi ?eytan?n da insana kar?? vazifeleri olacakt?. Bu vazifeleri hat?rlatma ve onlar? bu vazifelere ko?ma manâs?nda Cenab-? Allah (c.c.), meleklerle birlikte ona da insan?n önünde secde etmesini emretti. Melekler insan?n kendilerine kar?? rüçhaniyetini, üstünlük noktas?n? kavray?p, bu secde emrini, yani insan?n yarat?l?? silsilesindeki yerini ikrar ve itiraf edip, ona kar?? vazifelerini içten kabul ettiler. Fakat ?eytan, emri yerine getirmedi. Sebep olarak da, insan?n topraktan, kendisinin ise (bir tür, derinin içine i?leyen, dumans?z) ate?ten yarat?ld???n? gösterdi. Oysa onu da, insan? da yaratan Allah’t? ve hayr?n, üstünlü?ün nerede yatt???n?, dolay?s?yla kimin daha hay?rl? oldu?unu elbette çok daha iyi bilirdi.
Kur’ân-? Kerim, ?eytan?n bu tavr?n? kibirlenme olarak zikreder: “Dayatt?, büyüklendi ve secde etmeyi kibrine yediremedi; (böylece, yap?s?ndaki potansiyel küfür s?fat? öne ç?k?p bütün benli?ini kaplad? da) kâfirlerden oldu” (Bakara Sûresi/2: 34). ?eytan? ?eytan yapan birinci ve en önde gelen s?fat?, kibirdi. Bu kibrin kayna?? da, maddî men?ei ve kendisini sanki Allah’tan –hâ?â– daha bilgili, hayr?n ve ?errin nerede yatt???, kimin daha hay?rl? oldu?u konusunda daha kavray??l? görmesiydi. K?saca, ?eytan, ?rkî ve ilmî üstünlük mülahazas? içinde kibrine ma?lûp oldu.
Hz. Âdem ve Hz. Havva da, Cenab-? Allah’?n bir emrine, bir “a?ac”a yakla?mama emrine muhalefet ettiler. Fakat onlar, bu tamamen tekvinî zelleleri kar??s?nda savunmaya geçmediler, derhal tevbe ve isti?fara yönelip, baz? kaynaklara göre tam 40 y?l tevbe ve isti?farda bulundular. Fakat ?eytan, hatas?n? kabullenme yoluna gitmedi; güya hakl?l???nda ?srar etti. Yani ?eytan, kibriyle birlikte enaniyetine ma?lûp oldu.
?eytan? ebedî lânet ve azap gerçe?ine ra?men kibir ve enaniyet içinde ?eytanla?maya iten ise k?skançl???yd?. ?eytan, maddî men?ei ve kapasiteleri, bilhassa ilmi sebebiyle kendisini bütün yarat?lm??lardan üstün görüyordu. Gerçek büyüklü?ün tevazu ve mahviyette, gerçek ilmin “Tek bildi?im, hiçbir ?ey bilmedi?imdir.” itiraf?nda yatt???n? kabullenemiyordu. Bundan dolay?, tevazunun sembolü topraktan yarat?lan insan? ve onun kendisinden daha üstün oldu?unu, kendisini de, onu da yaratan Allah’?n aç?k emrine ra?men kabullenemedi. Kabullenemedi ve Hz. Âdem’i k?skand?. K?skançl?k, kibir ve enaniyet, nihayet onu ebedî lânet ve azaba müstehak ?eytan yapt?.
Yarat?lm??, sorumlu varl?klar, tabiî ki bu arada insan için en tehlikeli üç s?fat, k?skançl?k, kibir ve enaniyettir. ?eytan, bu s?fatlar sebebiyle cinler gibi insanlardan da pay al?r; yani baz? cinleri ve insanlar? kendi saflar?na katar, onlar?n ?eytanla?mas?na sebep olur. Kur’ân-? Kerim, bunlar için “cin ve insan ?eytanlar?” tabirini kullan?r. Allah, hepimizi ?eytan?n saflar?na dâhil olmaktan korusun.
http://www.zaman.com.tr/ali-unal/seytani-seytan-yapan_2132058.html
